به گزارش خبرنگار سرویس دانشگاهی ایسنا، ابراهیم خدایی معاون وزیر علوم در برنامه تلویزیونی مناظره با موضوع بررسی "نقش کنکور در نظام آموزشی"، تاکید کرد: در مورد بحث تعدد آزمون‌ها و اعتباربخشی به آنها باید گفت این فرایند از مقطع دکتری آغاز خواهد شد زیرا گره کار در آزمون دکترا است. البته این امر را به صورت نیمه آزمایشی در پردیس‌ها که 15 اسفند امسال زمان برگزاری آزمون آنها است، انجام داده‌ایم اما آزمون در مقطع دکترا در سال آینده بیش از دو بار برگزار خواهد شد.
وی با بیان اینکه آموزش دارای سه مرحله است، توضیح داد: مرحله درون‌داد، فرایندی که در طی سیستم آموزشی رخ می‌دهد و مرحله برون‌داد سه مرحله آموزش هستند. با توجه به اسناد بالادستی و قوانینی که وجود دارد هنوز نتوانستیم آموزش را از حالت جزیره‌ای خارج کنیم و باید سیاست‌گذاری جدی‌تری در حوزه آموزش انجام شود. نمی‌توان کل فرایند را نادیده گرفت و فقط در گلوگاه‌ها تمرکز کنیم. من فکر می‌کنم آموزش و پرورش توان ایجاد سازمانی مشابه سازمان سنجش را دارد.
ابراهیم خدایی با تأکید بر اینکه سازمان سنجش، آموزش را براساس اصول طراحی می‌کند، اظهار کرد: این سازمان در تمام مقاطع از همکاران آموزش و پرورشی و اساتید دانشگاه‌ها بهره می‌برد. در کل دنیا دو آزمون پیشرفت تحصیلی و آزمون استعداد تحصیلی برگزار می‌شود، اما در ایران ورودی‌ها به دانشگاه فقط با آزمون پیشرفت تحصیلی سنجیده می‌شوند. البته در دوره دکترا آزمون استعداد تحصیلی کماکان برگزار می‌شود.
در ادامه مناظره، زهرا گویا متخصص برنامه‌ریزی درسی و استاد دانشگاه شهید بهشتی طی سخنانی گفت: ما همه مشکلات را در کنکور جمع کرده‌ایم و انتظار داریم مشکلات با بود یا نبود کنکور برطرف شود. فرض کنید که هیچ کس قصد رفتن به دانشگاه نداشت و دغدغه دانشگاه رفتن در مدارس وجود نداشت.
زهرا گویا با اشاره به سیاستی که در مدارس برای ارزشیابی در نظر گرفته شده، افزود: از یک طرف برای دوره ابتدایی بحث ارزشیابی توصیفی را مطرح می‌کنیم. باید آمار گرفته شود و بررسی شود در کدام مدارس به معلمان این اعتبار داده شده که معلم در مورد کیفیت تحصیلی دانش‌آموزان بتواند قضاوت کند.
وی با انتقاد از وجود کتاب‌های آموزشی بیشمار که در دسترس مردم قرار داده می‌شود، اظهار کرد: تعداد بیشماری از کتاب‌های رسمی و آزاد با مهر تأیید آموزش و پرورش با عنوان کتاب‌های کمک درسی منتشر می‌شود. از طرفی تعداد مدارس تیزهوشان از 2 به 18 رسیده است. کدام پدر و مادری قبول می‌کند برچسب تیزهوش از روی فرزندش برداشته شود. باید دید که آیا مدارس به مأموریت خود می‌پردازند یا خیر.
مستعدترین افراد باید برای بهترین صندلی‌ها انتخاب شوند
در ادامه صابری نماینده آزاد شهر و رامیان و عضو کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی با اشاره به نگرانی‌های مردم در مورد آموزش و کنکور گفت: همان‌طور که در نقشه جامع علمی کشور ذکر شده، عدالت‌محوری از مهمترین ارزش‌ها است. در سیاست‌های حوزه علم و فناوری که چندی پیش از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی ابلاغ شد به بحث سنجش و پژوهش دانشجو هم اشاره شده است. بحث اصلی ما این است که بررسی شود آموزش و پرورش باید در این مسیر چه کاری انجام دهد و بعد به سمت عملکرد آموزش عالی برویم.
رضا صابری با تأکید بر اینکه مستعدترین افراد باید برای بهترین صندلی‌ها انتخاب شوند، گفت: اگر می‌خواهیم روشی عادلانه را برای این امر برگزینیم چاره‌ای جز برگزاری آزمون نداریم. آموزش و پرورش نمیتواند بگوید آموزشی همگانی و عدالت‌محور ارائه می‌کند یا خیر.
وی با بیان اینکه مهمترین مطالبه والدین از دانش‌آموزان گرفتن نمره 20 است، افزود: خانواده راضی نمی‌شود که معلم نمره‌ای به جز 20 به دانش‌آموز بدهد و این به دلیل نوع نظام حاکم در آموزش و پرورش است. اگر آموزش و پرورش نتواند در ازای آموزش‌هایی که ارائه می‌دهد کارنامه‌ای ارائه کند که در غربال‌گری علمی باشد، نگرانی مردم همچنان ادامه پیدا خواهد کرد. اگر آموزش و پرورش بتواند خواسته مردم را در قالب یک آموزش یکسان و ارائه آزمونهای سراسری ارائه نکند، خانواده‌ها گمان می‌کنند کنکور یک روش عادلانه بوده و به این موضوع اعتراض نخواهند کرد.
در ادامه بحث استاد دانشگاه صنعتی اصفهان با تأکید بر اینکه بحث مدرک گرایی سال‌هاست که رواج پیدا کرده، گفت: همه افراد به دنبال گرفتن یک مدرک مشخص هستند. اگر مدرک‌گرایی از بین نرود مشکلات حل نخواهد شد. ما اکنون با یک جلسه سه ساعته سرنوشت افراد را تعیین می‌کنیم. این داوطلب نمیتواند مطالب را به صورت مفهومی یاد بگیرد.
علی رجالی به مقایسه فضای گذشته و زمان حال پرداخت و توضیح داد:در گذشته نشاط مدرسه رفتن بین افراد وجود داشت اما اکنون دانش‌آموزان و دانشجویان دائما نگران امتحان و پذیرش هستند. باید بررسی کرد چرا این نشاط از بین رفته است. زیرا همه افراد به دنبال اخذ مدرک هستند و اینکه مسیری را که خودشان هم نمی‌دانند چطور انتخاب کرده‌اند را ادامه دهند و توقف در این مسیر به معنی شکست است.
وی با بیان اینکه کشورهای آسیایی از جمله چین مشکلاتشان در این زمینه شبیه ما است، اظهار کرد: با اینکه آنها مشکلاتی شبیه ما دارند ما از آنها تقلید می‌کنیم و خودمان نمی‌توانیم مبدع باشیم.
استاد دانشگاه صنعتی اصفهان با تأکید بر اینکه در مورد استانداردسازی آزمون سراسری با مشکل مواجه هستیم، افزود: با بی‌توجهی که به معلمان و اساتید می‌شود این افراد حق ندارند دانش‌آموز یا دانشجویی که خودشان می‌خواهند را انتخاب کنند و این انتخاب توسط یک سازمان دیگر انجام می‌شود بنابراین آن معلم یا استاد مسوولیت دانشجویش را نمی‌پذیرد.
علی رجالی با اشاره به بحث کتاب‌های فراوانی که در زمینه آموزش وجود دارد و تعداد کثیر آموزشگاه‌های کنکور اظهار کرد: خانواده‌ها برای این کتاب‌ها و آموزشگاه هزینه بسیاری می‌کنند و این جلوگیری از عدالت است. زیرا هر کس توان اختصاص دادن هزینه بیشتری را داشته باشد از امکانات بهتری برخوردار می‌شود.
در ادامه بحث رئیس سازمان سنجش و آموزش کشور با اشاره به قوانین متعددی که در زمینه آموزش در ایران وجود دارد، تأکید کرد: هیچ جای دنیا نیست که این تعداد قانون در مورد پذیرش دانشجو وجود داشته باشد. عدالت آموزشی اولین مولفه سنجش و پذیرش دانشجو است. باید آزمون را تکرار کنیم و به آن اعتبار ببخشیم. همیشه در سازمان سنجش این سوال وجود دارد که آزمون خوب چه می‌تواند باشد. اگر سوال به درستی طراحی شود و مقاطع تحصیلی هم درست اندازه‌گیری کنیم قسمتی از مشکلات موجود حل خواهد شد.
ابراهیم خدایی افزود: باید والدین متوجه شوند که اگر معدل فرزند آنها 19.5شده است هیچ‌گاه شانس ورود به رشته پزشکی را ندارند زیرا 40 هزار نفر با معدل 19.75 وجود دارند. همچنین ممکن است نمره حدود 12 هزار نفر در درس ریاضی بالای 19 و نیم باشد اما تنها 9 نفر در کنکور می‌توانند درصد بالایی در درس ریاضی کسب کنند. طبق آزمونی که برگزار می‌شود ما 10 درصد از افراد دارای رتبه مناسب را جذب می‌کنیم. از طریق آزمونی که برگزار می‌شود باید 100 نفر اول مستعد انتخاب شوند و این یک نگاه علمی است.
وی با تأکید بر اینکه سازمان سنجش یک سازمان مجری است نه سیاست‌گذار توضیح داد: پذیرش بدون آزمون وجود ندارد بلکه منظور از این پذیرش، پذیرش براساس سوابق تحصیلی است. از طرفی دانش‌آموز باید ضمن پاس کردن کنکور و وارد شدن به دانشگاه مهارت‌های زندگی را هم آموزش ببیند.
معاون آموزش متوسطه وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه یکی از انتظارات از آموزش و پرورش این است که زمینه رشد همه جانبه دانش‌آموزان را فراهم کند، اظهار کرد: در سند تحول یکی از ساحت‌های انسانی علم و فناوری است و پنج ساحت دیگر شامل ساحت اجتماعی، ساحت زیستی، ساحت زیبایی‌شناختی، ساحت اقتصادی و ساحت هنری غیر از این ساحت وجود دارد که آموزش و پرورش باید زمینه رشد آن را فراهم کند.
علی زرافشان با تأکید بر اینکه ابعاد وجودی انسان در خلأ رشد نمی‌کند، افزود: برای اتخاذ شیوه‌ها، زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی فشار می‌آورد. یکی از عوامل تأثیرگذار، ارزشیابی است. اما آنچه که در جامعه‌مان اتفاق افتاده این است که به جای اینکه ارزشیابی یک ابزار باشد به نوعی هدف تبدیل شده است. کشور چین هم به معضل ما دچار است، اما کشور سنگاپور در سند تحول آموزش که در سال 1990 تدوین کرد رشد علمی را به رشد همه جانبه تغییر داده است. اما آیا در کشور ما برای ورود به دانشگاه بجز ابعاد علمی، ابعاد دیگری سنجیده می‌شود؟ مگر تعلیم و تربیت در 12 سال طول تحصیل فقط می‌خواهد نوعی کتابخانه را در ذهن افراد ایجاد کند؟
وی ادامه داد: اما اگر دانش‌آموزی در بُعد هنری عملکرد خوبی داشته باشد جایگاهش در داوری اجتماعی چه خواهد بود؟ آیا آن جامعه، آن فرد را به عنوان یک فرد موفق می‌پذیرد؟
نماینده و عضو کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اینکه بخشی از آینده افراد را آموزش و پرورش تأکید می‌کند، افزود: یکی از مهمترین وظیفه آموزش و پرورش بحث هدایت تحصیلی است. بر اساس هدایت تحصیلی به افراد گفته می‌شود که نمی‌توانند در فلان رشته تحصیل کنند و بیش از 99 درصد دانش‌آموزان از همین طریق هدایت می‌شوند. همین هدایت در جامعه باید از آموزش و پرورش به آموزش عالی متصل شود.
رضا صابری با بیان اینکه به مطالبه مردم در قانون جدید پاسخ داده می‌شود، توضیح داد: در اولین ماده قانون گفته شد راه ورود به دانشگاه سوابق تحصیلی است. در ماده 4 قانون معین شده در پذیرش تأثیر سابقه تحصیلی که حداقل 85 درصد دانشجویان فقط با این عامل وارد دانشگاه می‌شوند. آموزش و پرورش برای اجرای این مطالبه با هیچ بن‌بست قانونی‌ای روبرو نیست و هیچ بن‌بستی به لحاظ اجرایی وجود ندارد.
وی با تأکید بر اینکه برگزاری آزمون برای انتخاب افراد برتر اجتناب‌ناپذیر است، گفت: حتی اگر بخواهیم براساس سابقه تحصیلی افراد را انتخاب کنیم برای انتخاب افراد برتر برگزاری آزمون اجتناب‌ناپذیر است.
در ادامه برنامه‌ریز درسی و استاد دانشگاه شهید بهشتی با بیان اینکه درد مسئولان با مردم مشترک است، اظهار کرد: در مورد تأثیرات اجتماعی در تصمیم‌گیری آموزشی صحبت شد و نتیجه این شد که برگزاری آزمون اجتناب‌ناپذیر است. گفته شد آموزش و پرورش بن‌بستی برای اجرای قوانین ندارد اما من فکر می‌کنم مسائل آموزشی تا این حد سهولت ندارد. کشورهای جنوب شرقی آسیا در این مورد دچار بحران هستند و ما می‌خواهیم از آنها تقلید کنیم.
زهرا گویا با تأکید بر اینکه با از بین بردن بن‌بست‌های قانون، فرهنگ آموزش تغییر نمی‌کند، ادامه داد: باید تلاش کنیم فرهنگ را تغییر دهیم. دانشگاه‌ها باید استقلال داشته باشند و معنی عدالت آموزشی این است که به فردی که نیازمندی بیشتری دارد امکانات بیشتری داده شود و دانشگاه‌های برتر به دانشگاه‌های معمولی تبدیل نشوند.
استاد دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه آموزش و پرورش دچار مشکل است، اظهار کرد: اهداف آموزش مدرسه‌ای مشخص نیست و همین امر باعث شده خانواده‌ها و دانش‌آموزان تنها هدف را ورود به دانشگاه بدانند و تنها راه ورود به دانشگاه را برگزاری آزمون بدانند. بهترین فردی که می‌تواند دانش‌آموزان را استعداد سنجی کند معلم است که این امر در سیستم آموزشی ما انجام نمی‌شود. متأسفانه همه برای انتخاب رشته به نمره توجه می‌کنند و با فشارهای خانواده این رشته را تغییر می‌دهند. اگر آموزش و پرورش هدفمند باشد استعدادشناسی صورت می‌گیرد و استعدادشناسی فقط از طریق برگزاری آزمون نیست.
علی رجالی ادامه داد: گزینش دانشجو توسط سازمان و سنجش صورت می‌گیرد و این خودش یک سیاست است. آموزش و پرورش باید آزمون‌ها را محکم برگزار کند و کارنامه‌ای ارائه دهد که یکی از ملاک‌های پذیرش باشد. اما با یک امتحان سه ساعته نمی‌توان ارزش‌ها و توان اجتماعی یک فرد را ارزشیابی کرد و باید نکات مختلفی مورد توجه قرار بگیرد.
وی با اشاره به تأثیر عدم جداسازی سنجش از پذیرش گفت: هنگامی که معلم و استاد مشاهده می‌کند که در انتخاب دانش‌آموز و دانشجویش نقشی ندارد مسوولیتی را حس نمی‌کند. باید سازمانی مشابه سازمان سنجش در آموزش و پرورش ایجاد شود اما من فکر نمی‌کنم اکنون چنین توانی در آموزش و پرورش وجود داشته باشد. اگر ما به فکر توسعه پایدار کشور هستیم باید به آموزش اهمیت دهیم.
به گزارش ایسنا، ابراهیم خدایی معاون وزیر علوم و رئیس سازمان سنجش آموزش کشور، تحقیقات و فناوری و رئیس سازمان سنجش آموزش کشور، علی رجالی دبیر ریاضی و استاد دانشگاه صنعتی اصفهان، علی زرافشان معاون آموزش متوسطه وزیر آموزش و پرورش، رضا صابری، نماینده آزاد شهر و رامیان و عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی و زهرا گویا استاد دانشگاه شهید بهشتی در برنامه این هفته مناظره ،به بررسی "نقش کنکور در نظام آموزشی" پرداختند.